A.İ.H.M’ NİN İNCELEME VE YARGILAMA YÖNTEMİ
I NCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI KAVRAMI

KAYNAK: AİH Sözleşmesi ve Uygulanması-AİHM İnceleme ve Yargılama Yöntemi.Yazarlar; Prof.Dr.Şeref GÖZÜBÜYÜK, AİHM. eski Yargıcı.Prof.Dr.A.Feyyaz GÖLCÜKLÜ AİH. Komisyonu eski Üyesi.

1- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Türkiye tarafından1954 yılında onaylanmıştır. Onay işlemine ilişkin 10 MART 1954 gün ve 6366 sayılı yasa ile TBMM’ ce kabul edilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1961 ve 1982 Anayasaları tarafından da esas itibariyle güvence altına alınmıştır.

2- Antlaşmaların Türk hukukundaki yeri konusunda, gerek 1961, gerekse 1982 Anayasası iki kural koymuştur.Bunlardan biri “uluslararası antlaşmalar yasa gücündedir.(kanun hükmündedir) “ diğeri de “ uluslar arası antlaşmaların Anayasaya aykırılığı ileri sürülemez.Yani Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa mahkemesine başvurulamaz.

3- İnsan Hakları Sözleşmeleri, devletlerin çıkar ilişkilerini düzenlemekten çok, kişilere sağlanması istenen hak ve özgürlüklerin belirlenmesi ve duyurulması amacına yöneliktir.

4- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Türkiye tatafından1954 yılında kabul edilmiş ve 1961-1982 Anayasaları ile güvence altına alınmış olup, Türkiye’ nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşme organları ile ilk önemli karşılaşması 1974 yılında Kıbrıs rum yönetiminin, Kıbrıs Devleti adına, Türkiye’ yi şikayet etmesi ile başlamıştır.Türkiye Kıbrıs rum yönetiminin, Kıbrıs Cumhuriyetini temsil edemiyeceğini ileri sürmüştür.Sonuç olarak Bakanlar Komitesi, Komisyon Raporunun isteyenlerce incelemeye açık tutulmasına ve dosyanın işlemden kaldırılmasına 20-01-1979 tarihinde karar vererek, siyasal kökenli bir başvuruya, siyasal bir çözüm yolu bularak başvuruyu sonuçlandırmıştır.

5- Sözleşmeye karşı Türkiye’de ilginin artması, Türkiye’ nin 28 OCAK 1987’ de bireysel başvuru hakkını tanıması ile olmuştur.

6- Mahkeme yeri, Avrupa Konseyinin bulunduğu Fransa’ nın Strasbourg kentidir. Gerektiğinde Konsey Üyesi herhangi bir ülkede de toplanabilir.

NOT: II NCİ BÖLÜM KONUSU: MAHKEMEYE BAŞVURU.

İKİNCİ BÖLÜM
MAHKEMEYE BAŞVURU

1- A.İ.H.M’ ne kimlerin başvuracağı sözleşmenin 33 ve 34 ncü maddelerinde belirtilmiş olup, bunlardan biri sözleşen devletler (devlet başvurusu); diğeri ise, sözleşmenin uygulama (yetki) alanı içinde bulunan (yer itibariyle) kişiler, kişi toplulukları (başvuranların ulusal hukukuna göre oluşturdukları kişi toplulukları) ve hükümet dışı (resmi olmayan) kuruluşlardır.Örneğin dini cemaatler (manastır, kilise v.b)

2- Yapılan bir başvurunun geri alınması, ilke olarak Mahkemenin bu başvuruyu incelemesini engellemez.Mahkeme başvurunun incelenmesinde bir kamu yararı görmüyorsa, başvurunun, işlemden kaldırılmasına karar verir.Aksi takdirde incelemeye devam eder.

3- Ulusalüstü Strasbourg Mahkemesi (A.İ.H.M), hiçbir durumda, ulusal mercilerin ulusal mevzuatı doğru uygulayıp uygulamadığını denetlemek yetkisine sahip değildir.Diğer bir deyimle ulusal merciler üstünde üçüncü yahut dördüncü derece (temyiz) mahkemesi durumunda değildir. Görevi ulusal tarafın sözleşmeyi ihlal edip etmediğine bakmaktır.

4- Başvurular başvuran açısından değerlendirilirken, Mahkeme ulusal hukuktaki niteleme ile bağlı değildir.Sorunu sözleşme açısından çözer.

5- Kişinin kısıtlı, hatta akıl hastası ya da tutuklu olması, doğrudan başvurmasına engel değildir.

6- Özel hukuk tüzel kişilerinin kendi adlarına yaptıkları başvurular sözleşmenin 34 ncü madde kapsamında içinde sayılmış olup, bunlar arasında, DERNEKLER, SENDİKALAR, VAKIFLAR, SİYASİ PARTİLER, ve TİCARİ ORTAKLIKLAR yer almaktadır. Bu tür tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar, üyelerinin haklarını korumak için değil, fakat, yasal temsilcileri eliyle, tüzel kişi olarak bizzat kendi haklarını korumak amacıyla başvuruda bulunabileceklerdir.Örneğin, bir öğretmen sendikası, öğretmenlerin görev yerlerinde oturmalarına ilişkin yasal düzenlemenin, 4. protokolun 2. maddesi ile öngörülmüş olan oturacağı yeri serbestce seçme hakkına aykırı düştüğünü ileri sürerek, Komisyona başvurmuş ve Komisyonda bu düzenlemenin öğretmenler hakkında olduğu, sendikayı ilgilendirmediği gerekçesi ile başvuruyu reddetmiştir.

7- Tüzel kişiliği olmayan kişi topluluklarının başvurabilmeleri için, ya topluluğu oluşturan kişilerin başvuruyu imzalamaları, ya da kişi topluluğu adına başvuran kişinin, adına başvurduğu kişilerden temsil yetkisi alması istenmiştir.

8- Üyelerinin ortak çıkarlarını korumak için kurulmuş olan derneklerin, üyelerine yapılmış olan sözleşmeye aykırı işlemlerden dolayı Komisyona yaptıkları başvurular, çoğu kez dernekle ihlal oluşturan işlem yada eylem arasında doğrudan ve kişisel bir ilişki bulunmadığı gerekçesi ile Komisyon tarafından reddedilmiştir.

BURADA YERİ GELMİŞKEN VURGULAMAKTA YARAR VAR, A.İ.H.M’ NE YAPILAN BİR ŞİKAYETTEN SONRA AYNI KONULARI İÇEREN İKİNCİ MÜRACAAT KABUL EDİLMİYOR. KABUL EDİLMESİ İÇİN FARKLI DURUMLARIN OLMASI GEREKİYOR.BU NEDENLE KONUSUNDA UZMAN BİR AVUKATLA YOLA ÇIKILMASI, MÜRACAATIMIZIN REDDEDİLMEMESİ İÇİN ÖNEM ARZETMEKTEDİR.

Değerli Arkadaşlarım,

Diğer bir önemli husus da, A.İ.H.M' si bizim müracaatımızda belirttiğimiz hususların, sadece T.C Devleti ile yaptığı sözleşme maddelerin ihlal edilip edilmediğini esas alarak kabul veya red kararı vermektedir.Başka bir deyişle iç hukuk mevzuatına aykırılık yeterli olmuyor, sözleşmenin hangi maddelerinin ihlal edildiği belirlenerek, iç hukuk da paralel ilerlemeli ve dava A.İ.H.M' si sözleşmesi ile de örtüşmelidir.Sonuçta konusunda uzman bir avukat bizler için kaçınılmazdır. Saygılarımla.

Sayın Kalın
bunu ceptelefonu-dijital uydu başlığında değilde hukuk başlığına taşısanız.
Verdiniz bilgiler yerinde emeğinize sağlık.Saygılarımla